شرایط سخت تولید در یک دهه اخیر بسیاری از تولیدکنندگان را از فعالیت در بخش تولید منصرف کرده است و موج‌های پی‌درپی از مهاجرت تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی به خارج از کشور را به دنبال داشته است. مریم کبودوند، تولیدکننده پوشاک با 44 سال فعالیت در این حوزه حالا قصد مهاجرت از ایران را به دلیل شرایط سخت تولید دارد. او در گفتگو با بازاروما در این رابطه می‌گوید: «هر جایی غیر از ایران، شما هر کار تولیدی بخواهید بکنید، از شما حمایت می‌کنند.»
مریم کبودوند کارآفرینی است که با وجود موانع زیاد در کار پوشاک نه تنها در این صنعت پیشرفت چشم‌گیری داشته بلکه توانسته است به زنان سرپرست خانوار زیادی برای ورود به صنعت پوشاک کمک کند. اکثر کسانی که در کارگاه این کارآفرین کار می‌کنند زنان سرپرست خانوار هستند و او با اشتیاق زیاد این زنان را برای ورود به صنعت پوشاک آماده می‌کند. او کار خود را از فروشگاه لباس کودک و ویزیتوری لباس کودک آغاز کرد. بعدها یک چرخ خیاطی خرید و توانست به صورت محدود پوشاک تولید کند. او به عنوان یک زن سرپرست خانوار در رابطه با استخدام زنان سرپرست خانوار می‌گوید: «همیشه سعی کردم زنان را توانمند کنم چون هیچ کس نمی‌داند در زندگی چه چیزی براش پیش می‌آد و چجوری احتیاج دارد گلیم خودش را از آب بیرون بکشد.»
کبودوند با وجود 44 سال سابقه در صنعت پوشاک می‌گوید: «هیچ کمکی از طرف دولت به من نشده» و با مشکلاتی مثل کمبود مواد اولیه و تجهیزات مواجه بوده است؛ «ما اینجا حتی دکه‌هامون را باید رنگ کنیم؛ یعنی دکمه دلخواه لباس هم نمی‌توانم پیدا کنم.» تنها حمایتی که دریافت کرده است، در اختیار داشتن فضایی برای کار از طرف شهرداری تهران برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار بود که البته آن هم پس گرفته شد. با این حال او موفق شده است تعدادی از زنان سرپرست خانوار را آموزش دهد و برخی‌شان کار پوشاک را خارج از ایران به صورت حرفه‌ای ادامه می‌دهند. او با اشاره‌ای هم به تجربه‌هایش در چین و مشاهده حمایت‌های دولتی از کارآفرینان کرد.
مهاجرت پس از 44 سال کارآفرینی
این کارآفرین با تجربه با وجود علاقه و اشتیاق فراوان به حرفه خود، بهخاطر مشکلات اقتصادی و کمبود حمایت‌های دولتی، مجبور به کوچک‌سازی کسب‌وکارش شده است. اکنون با تیمی کوچک‌تر متشکل از هشت، نه خانم و سه، چهار آقا کار می‌کند. او می‌گوید این موضوع «اصلا تصمیم شخصی نبود.» او کار در این صنعت را هنر می‌داند و از دیدن محصولاتش در جامعه لذت می‌برد. با این حال، مشکلات متعدد از جمله بحران کرونا و بازار نامساعد، او را به کاهش تولید واداشته است. کبودوند با انتقاد از نبود حمایت‌های دولتی و شهرداری برای کارآفرینان و زنان سرپرست خانوار، از چالش‌هایی مثل افزایش اجاره‌ها، کمبود فضای کاری مناسب و دشواری‌های مالی می‌گوید. او اضافه کرد با وجود پیشنهادهای کشورهای دیگر، ترجیح داد در ایران بماند. اما این کارآفرین حالا بعد از 44 سال می‌خواهد به کانادا مهاجرت کند و دیگر امیدی به بهبود کسب و کار در ایران ندارد.
چالش‌های کارآفرینی برای زنان
مریم کبودوند با اشاره به تفاوت‌های فیزیکی و مسئولیت‌های اجتماعی بین زنان و مردان، بر نابرابری‌های موجود در محیط کار تأکید کرد. برای مثال، درمورد سختی‌های حمل بار در بازار گفت که زنان اغلب نیاز به حمایت مردان دارند؛ به ویژه در شرایطی که امکاناتی مانند آسانسور در دسترس نیست. او بر این باور است که زنان کارآفرین و شاغل، مسئولیت‌های خانگی و تربیت فرزندان را نیز بر عهده دارند؛ او در این رابطه گفت: «مردان وقتی از خانه بیرون می‌روند، شب بازمی‌گردند و انتظار دارند همه چیز مرتب باشد.» همچنین، زنان ترس‌هایی مثل «ازدست‌دادن خانواده، صدمه‌دیدن فرزندان» را تجربه می‌کنند. او اعتقاد دارد که این ترس‌ها، زنان را عقب نگه‌داشته است. علاوه براین، کمکی هم از نهاد یا سازمانی دولتی دریافت نکرده و همیشه سعی می‌کند خودش از زنان سرپرست خانوار حمایت کند.
برای حمایت از کارآفرینان زن
کبودوند با اشاره به بزرگترین چالش‌هایی که زنان کارآفرین با آن روبه‌رو هستند، بر اهمیت حمایت مالی و معنوی از زنان صاحب ایده تأکید کرد. زنان، گاهی اوقات با ایده‌هایی مواجه می‌شوند که عملی‌کردن آن‌ها دشوار است. باید کمیته‌ای از زنان با تجربه تشکیل شود تا به بانوانی که می‌خواهند وارد صنعت شوند، کمک کند. او همچنین از دولت می‌خواهد تسهیلاتی مثل وام‌های کوچک و مکان‌هایی با اجاره مناسب برای زنان کارآفرین به خصوص زنان کارآفرین سرپرست خانوار فراهم کند. درمورد موانع بروکراتیک که کارآفرینان زن با آن روبه‌رو می‌شوند، پیشنهاد می‌دهد دولت باید تخفیف‌های بیمه‌ای و وامهایی با سود کم برای این زنان در نظر بگیرد. او می‌گوید که اضطراب مالی می‌تواند تأثیر منفی بر زندگی خانوادگی داشته باشد.
پندی به زنان کارآفرین ایران
این کارآفرین باسابقه، بازارکار فعلی را «افتضاح‌ترین زمان ممکن» توصیف کرد و گفت که این بدترین شرایط اقتصادی است که او در طول 44 سال کار خود دیده است. به عقیده او حتی در دوران جنگ و بحران کرونا نیز شرایط به این سختی نبود. زنان در این زمان باید از شروع کسب‌وکار جدید خودداری و به‌جای آن به یافتن ایده‌های جدید فکر کنند. بازارکار ممکن است دیگر به محصولات قدیمی مثل مانتو و شلوار نیاز نداشته باشد اما همیشه فرصت‌های جدیدی وجود دارد. استفاده از فناوری‌های جدید مثل اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مهم است و زنان تحصیل‌کرده امروزی می‌توانند از این ابزار برای پیشبرد اهداف‌شان بهره بگیرند.
از پرستاری بچه تا طراحی مد
کبودوند کار خود را با مشاغلی مثل پرستاری بچه و فروش لوازم آرایشی در آمریکا شروع کرد و باور دارد هر کاری، حتی آن‌هایی که به ظاهر ارتباطی با صنعت مد ندارد، می‌تواند درس‌هایی برای آینده داشته باشد؛ او در این رابطه گفت: «با بچه کارکردن، مسئولیت‌پذیری را به من آموخت و ویزیتوری لوازم آرایش، شم بیزنسی‌ام را تقویت کرد.» او که در حوزه کاری خود تحصیلات آکادمیک ندارد، گفت: «من درس نخوندم ولی خیلی جاها این 44 سال کار من را مثل فوق لیسانس در نظر می‌گیرند.» همچنین با اشاره به اهمیت صداقت و اعتماد در روابط کاری گفت که همیشه با مشتریان خود صادق بوده و هرگز به آن‌ها دروغ نگفته است. این موضوع باعث اعتماد مشتری‌هایش به او شد. او با احترام و قدردانی از همکاران خود در صنعت پوشاک، بر اهمیت حمایت از کسب‌وکارهای خانگی تأکید کرد و گفت؛ کسی که در این مسیر قدم گذاشته، شایسته تقدیر و حمایت است. البته تمرکز اصلی او روی کسب‌وکارهای کوچک‌تر بود که مانند خودش با چالش‌های بیشتری روبه‌رو هستند، نه کارخانه‌داران. او در این رابطه تاکید کرد که اگر از کسب و کارهای کوچک و خانگی حمایت نشود احتمال کوچ این کسب و کارها به خارج از کشور زیاد است.
مرگ رویای کارآفرینی
در نهایت، دوران 44 ساله کارآفرینی مریم کبودوند به پایان رسید و این فعال اقتصادی از تصمیمش برای تعطیلی کارگاه کوچک خود خبر داد. او که همواره به دنبال حمایت از زنان بود، احساس می‌کند ادامه فعالیت در ایران ممکن نیست و در این رابطه گفت: «این گلویی که داره فشار داده میشه هر لحظه بیشتر. چه دل خوشی‌ای دارم؟» او به آینده بهتر امید دارد اما از طرفی عقیده دارد که دیگر دوران فعالیت او به پایان خودش نزدیک است. او در رابطه با تصمیم به ترک ایران گفت که عاشق ایران است اما با این شرایط چرا در این کشور بماند؟
ویدیو کامل این گفتگو را در یوتیوب کانال پانوراما ببینید.
