- در حاشیه نشست سازمان ملل مقامات قطر با مقامات ایران و آمریکا دیدار داشتند.
- مذاکرات آن‌ها در مورد غنی‌سازی و پهپادهای ایران بوده است.
- اگر مذاکراتی اتفاق افتد قطر میزبان مذاکرات غیر مستقیم تهران و واشنگتن خواهد بود.
به گزارش بازاروما، به‌نظر می‌رسد دولت قطر می‌خواهد از توافق مبادله زندانیان آمریکا و ایران -که میانجی‌گری آن را برای ماه‌ها از طریق دیپلماسی ظریف بر عهده داشت- برای یافتن زمینه‌های مشترک در مورد حل‌ناپذیرتر موضوع میان این دو دشمن سرسخت -یعنی اختلاف بر سر برنامه هسته‌ای ایران- بهره‌برداری کند.
چشم‌انداز تیره یک توافق
به نوشته خبرگزاری رویترز، شاید جنگ روسیه در اوکراین مهم‌ترین مسئله مطرح شده مجمع عمومی سازمان ملل بود، اما برنامه هسته‌ای ایران موضوعی است که در منطقه از موضوعیت بالایی برخوردار است و موجبات نگرانی غرب را ایجاد می‌کند و با بالا گرفتن اختلافات میان طرفین، تهران به‌طور پیوسته اورانیوم بیشتری را غنی‌سازی کرده و البته که به مسکو نزدیک‌تر شده است.
توافق هسته‌ای با ایران، پنج سال پس از آن که دونالد ترامپ از آن خارج شد، چشم‌انداز روشنی ندارد. انتخابات سال 2024 آمریکا هم این چشم‌انداز را بیش از پیش تیره‌وتار می‌کند. جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده پیش از این با انتقاد جمهوری‌خواهان به‌دلیل لغو مسدود کردن ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در معامله بازداشت‌شدگان مواجه شده است.
میانجی‌گری قطر برای دور جدید مذاکرات
با این حال، به گفته سه منبع منطقه‌ای آشنا با گفت‌وگوهایی که دوحه به‌طور جداگانه با هر دو طرف برگزار کرده، قطر -کشور کوچک اما بسیار ثروتمند عربی خلیج فارس با جاه‌طلبی‌های دیپلماتیک بزرگ- هر دو طرف را تحت فشار قرار می‌دهد تا در مذاکرات بیشتری شرکت کنند و به «تفاهم» برسند.
این سه منبع گفتند که هدف از این تفاهم‌ها کاهش غنی‌سازی اورانیوم تهران در کنار نظارت بین‌المللی بیشتر، محدود کردن نیروهای نزدیک به ایران در منطقه و توقف صادرات پهپادهای ایرانی در ازای برخورداری از معافیت‌ها از تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران است.
مقامات دوحه گفتند که مقامات قطری در حاشیه نشست این هفته سازمان ملل در نیویورک با مقامات ایرانی و آمریکایی دیدارهایی جداگانه خواهند داشت. یکی از منابع مطلع در مورد این مذاکرات گفت که این دیدارها شامل بحث در مورد غنی‌سازی و پهپادهای ایرانی خواهد بود.
این منبع گفت پس از آن که قطر به جوش خوردن توافق مبادله زندانیان از طریق دیپلماسی شاتل بین مذاکره‌کنندگان ایرانی و آمریکایی که در هتل‌های جداگانه در دوحه اقامت داشتند، کمک کرد، اگر پیشرفتی حاصل شود، قطر میزبان مذاکرات غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن است.
جلوگیری از تشدید تنش و درهای باز دیپلماسی هسته‌ای
مقامات غربی و ایرانی گفته‌اند که ایده تفاهم برای جلوگیری از تشدید تنش به جای توافق هسته‌ای -که نیاز به بررسی توسط کنگره آمریکا دارد- قبلا مطرح شده بود. مقامات ایالات متحده هرگز به چنین رویکردی اعتراف نکرده‌اند.
روز دوشنبه، زمانی که مبادله زندانیان ایران و آمریکا انجام شد، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، درها را به روی دیپلماسی در مورد پرونده هسته‌ای باز گذاشت و آن را «شاید موضوع شماره یک نگرانی» توصیف کرد، اما گفت که هیچ چیزی قریب‌الوقوع نیست. او در نیویورک، در پاسخ به این سوال که آیا به زودی مذاکرات غیرمستقیم بیشتری با ایران وجود دارد یا خیر، گفت: «در حال حاضر ما درگیر این موضوع نیستیم، اما در آینده خواهیم دید که آیا فرصت‌هایی وجود دارد یا خیر».
دو منبع آگاه ایرانی ادعا کرده‌اند که دیدارهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن در نیویورک برقرار خواهد بود که می‌تواند راه را برای گفت‌وگو در مورد «تفاهم هسته‌ای» هموار کند. آن‌ها گفتند ایران هرگز درهای دیپلماسی هسته‌ای را نبسته است.
یکی دیگر از منابع آگاه ایرانی درباره مذاکرات قطر گفت: «با توجه به انتخابات آتی آمریکا، این امکان وجود دارد که به تفاهمی برسیم که شامل صدور معافیت‌هایی در بخش‌های بانکی و نفتی می‌شود که به ایران اجازه می‌دهد نفت خود را آزادانه صادر کند و پول خود را از طریق سیستم بانکی دریافت کند».
یک مقام ارشد دولت آمریکا روز یکشنبه در پاسخ به این سوال که آیا مذاکرات غیرمستقیم با ایرانی‌ها در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام خواهد شد، گفت: «شما پرسیدید که آیا مذاکراتی در این هفته برنامه‌ریزی شده است، مطلقاً خیر».
مشخص نیست که آیا این مقام قصد دارد هرگونه گفت‌وگوی غیرمستقیم را تکذیب کند یا اینکه عمدا درها را برای آن‌ها باز می‌گذارد. وزارت امور خارجه ایالات متحده هم به این پرسش‌ها پاسخ نداد.
بهترین زمان مذاکرات: هم‌اکنون تا انتخابات آمریکا
بحث در مورد هرگونه تعامل با ایران در ایالات متحده بسیار مناقشه‌انگیز است. مقامات آمریکایی تا زمانی که پنج آمریکایی آزاد شده از فرودگاه تهران برخاستند، در مورد جزئیات توافق روز دوشنبه سخت‌گیر بودند.
منابعی قبلاً به رویترز گفته بودند، مذاکرات غیرمستقیم در قطر که منجر به مبادله زندانیان شد، پس از شکست مذاکرات گسترده‌تر در مورد برنامه هسته‌ای ایران انجام شد. در آن زمان، ایران ضمانت‌هایی را خواست که توافق جدید دوباره کنار گذاشته نشود، درخواستی که یک منبع ایرانی گفت اکنون کنار گذاشته شده است.
این سه منبع منطقه‌ای گفتند که مقامات ایرانی در گفت‌وگوها نشانه‌هایی از خود نشان داده‌اند که در صورت کاهش تحریم‌های آمریکا، آماده دادن امتیاز هستند. این سه منبع منطقه‌ای گفتند تهران آماده کاهش سرعت غنی‌سازی اورانیوم به 60 درصد و همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی است. گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در ماه جاری میلادی منتشر شد، حاکی از آن است که ایران سرعت نرخ غنی‌سازی اورانیوم 60 درصد را کاهش داده است، اگرچه ذخایرش همچنان در حال افزایش است.
دیپلمات‌های منطقه‌ای گفتند که در یک سیگنال مثبت دیگر، هیچ حمله بزرگی به منافع ایالات متحده یا متحدانش در منطقه در ماه‌های اخیر صورت نگرفته است. آخرین حادثه مهم در ماه مارس در سوریه بود، زمانی که به نیروهای آمریکایی در آنجا حمله شد.
با این حال، بسیاری از موارد ممکن است به انتخابات سال آینده ایالات متحده بستگی داشته باشد. یک دیپلمات ارشد در منطقه گفت: «وقتی هیچ‌کس خواهان بحران نیست، زمان خوبی برای مذاکره از هم‌اکنون تا انتخابات ایالات متحده است».
منبع: اکوایران
