- بورس در اوج سرمستی می‌میرد و در اوج ناامیدی بازار برمی‌گردد
- سهام با چشم‌انداز دوساله ارزان‌ترین دارایی است
- بازار با تصمیمات شبانه جای ترسناکی است
بورس در شرایط تعلیق و عدم اطمینان است. پول‌های حقیقی از بازار خارج شده و میانگین ارزش معاملات روزانه یک هفته گذشته حدود 6 الی 7 هزار میلیارد تومان است. این ارزش معاملات پایین و از طرفی افزایش حجم سپرده‌های بانکی نشان از دوره رکود بازار سهام دارد. در چنین شرایطی تصمیمات شبانه برای بازار سهام و ریسک‌های سیاسی مانند توافق هم به ریسک‌های بازار سهام اضافه شده است. بورس حالا به معمایی چند مجهولی بدل شده و بازاروما در پی حل این معما سراغ پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازار سهام رفته است.
در واقع محرک اصلی بازار سهام چیزی جز دلار بازار آزاد نیست. اصولا با رشد قیمت دلار بازار سهام هم حرکت می‌کند و تمایل به چسبندگی به قیمت دلار دارد. بعد از اینکه دلار به بالای 55 هزار تومان صعود کرد، بازار سهام به دنبال دلار رشد کرد. شاخص کل سقف قبلی خود را شکست و بسیاری از سهم‌ها رشدهای خوبی را ثبت کردند. بعد از اینکه دلار به محدوده 48 تا 50 هزار تومان رسید، من هنوز هم انتظار داشتم بورس خود را با دلار تنظیم کند اما یک تصمیم شبانه بازار سهام را بهم ریخت.
تصمیم تغییر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، چه تبعاتی در مقیاس کلان دارد؟
در شرایط فعلی تصمیماتی برای بازار ما گرفته می‌شود که بسیار دردناک و عجیب و غریب است. این تصمیمات ریسک‌های بازار را افزایش می‌دهند. مثلا یک دفعه در رابطه با نرخ خوراک تصمیم گرفته می‌شود و این تصمیم بازار را بهم می‌ریزد. در دنیا وقتی می‌خواهند برای اقتصاد تصمیم‌گیری کنند جلسات متعددی برگزار می‌کنند. ما در صنعت سرمایه‌گذار ایرانی و خارجی داریم و زمانی که تصمیم شبانه گرفته می‌شود این سرمایه‌گذار از صنعت خارج می‌شود. سرمایه‌گذار قبل از سرمایه‌گذاری نرخ خوراک، نرخ گاز و سایر متغییرهای تاثیرگذار بر تولید را می‌سنجد. چند روز پیش نرخ‌های مصرفی معادن آمریکا را نگاه می‌کردم و متوجه شدم که نرخ معادن دهه‌ها ثابت بود. برای همین است که آن‌ها می‌توانند سرمایه‌گذار جذب کنند و ما نمی‌توانیم. واقعیتش ریسک‌های زیادی به بازار ما تزریق می‌شود. من فعال بازار هم در شرایط فعلی نمی‌توانم به سرمایه‌گذار توصیه کنم که بخر، یا بفروش چون فکر می‌کنم که تصمیمات شبانه برای بازار سهام به پایان نرسیده است. بازار سهام جای ترسناکی است اگر فعال بازار صبح بیدا شود و با نرخ گاز جدیدی روبه‌رو شود.
بررسی تیم تحلیل بازاروما نشان می‌دهد که شاخص کل یک حمایت در محدوده یک میلیون و 950 و یک حمایت در محدوده یک میلیون 800 هزار واحد دارد. مقاومت‌های پیش‌روی شاخص هم محدوده دو میلیون و 150 و دو میلیون و 300 هزار واحد هستند. نظر شما در رابطه با وضعیت تکنیکالی بازار چیست؟
قبل از همه چیز بگم که ما نمی‌توانیم وضعیت بازار را یک دماسنج بزرگ به اسم شاخص کل بسنجیم. به عقیده من شاخص کل، حال بازار را نشان نمی‌دهد. جالب اینکه شاخص کل کاربردی زیاد برای مسئولین دارد. مسئولین برای سنجش بازار از شاخص کل استفاده می‌کنند. روزهایی در بازار وجود دارد که قیمت‌ها سهم‌ها در حال ریزش است اما شاخص کل رشد را نشان می‌دهد.
بازار به دلیل ریسک تکنیکالی ریزش نکرد و این ریزش به دلیل تصمیمات شبانه برای بازار بود. از منظر تکنیکالی تا زمانی که شاخص کل زیر سقف 17 اردیبهشت معامله می‌شود، نمی‌توان انتظار صعود داشت.
یکی از مهم‌ترین ریسک‌های بازار سهام در شرایط فعلی ماجرای توافق ایران و آمریکا است. به نظر شما توافق انجام می‌شود؟ این توافق چه تاثیری بر بازار سهام دارد؟
به نظرم همین حالا که ما با هم حرف می‌زنیم یک سری توافقاتی انجام شده است. در منطقه تغییرات محدودی را شاهد بودیم پس می‌توانیم بگوییم که توافقاتی محدوده اتفاق افتاده است. ما در بازار سرمایه یک بار برجام را دیده‌ایم. برجام دوره روحانی توافقی گسترده بود و واکنش بازار سهام در آن دوره هم به عنوان تجربه موجود است. اما من عقیده دارم ما در شرایط فعلی به جای برجام ما به یک برجامک راضی می‌شویم. این توافق اصطلاحا توافقی کم‌تر در برابر کم‌تر است. این توافق کاری با بازار ما انجام نمی‌دهد. دوباره بازار سهام بازاری پس‌رو نسبت به قیمت دلار می‌شود.
بازار ما رشدی تورمی دارد. این یعنی تورم و رشد قیمت دلار در نهایت به رشد بازار سهام منجر می‌شود. چگونه باید به رشدی حقیقی در بازار سهام دست پیدا کنیم؟
اگر بخواهیم رشد حقیقی داشتیم باشیم به برجامی گسترده نیاز داریم که شرکت‌های بورسی بتوانند هزینه‌های تحریم را از هزینه‌های خود حذف کنند. اگر ما شرایطی عادی داشته باشیم می‌توانیم P/E گسترده‌تری داشته باشیم. اگر روابط گسترده و اقتصادی پویا داشته باشیم می‌توانیم P/E معادل 10 الی 20 داشته باشیم. در منطقه خاورمیانه شرکت‌هایی کار می‌کنند که P/E بالایی دارند. اگر سیاست‌های اقتصادی درست باشد شرکت‌ها می‌توانند رشد واقعی داشته باشند و در این صورت P/E شرکت‌ها رشد می‌کنند. به نظرم در شرایطی که رشد واقعی اتفاق بیوفتد فعالان می‌توانند بیشتر روی بازار سهام حساب کنند. متاسفانه بازار ما هنوز رفتار گله‌ای هم دارد. مثلا بعد از ماجرای نرخ خوراک کلیت بازار ریزش کرد. صنایع قندی چه ربطی به پتروشیمی دارند؟ وقتی هیجان در بازار زیاد می‌شود، کلیت بازار ریزش می‌کند.
به نظر شما در شرایط فعلی چه استراتژی سرمایه‌گذاری منطقی‌ای است؟
در شرایط فعلی نمی‌توان کوتاه‌مدت را چندان پیش‌بینی کرد اما اگر دیدگاه ما دوساله باشد به نظرم سهام ارزان‌ترین دارایی در شرایط فعلی است. تا دو سال دیگر نرخ خوراک پتروشیمی‌ها دوباره ارزان خواهد بود چون دوساله دیگر دلار دیگر در این قیمت‌ها نیست. اتفاقاتی که امروز بازار را منفی کردند در بلندمدت فراموش می‌شوند. به نظرم تا دو سال آینده برنده‌های اصلی بازار کسانی هستند که امروز گریان‌اند اما از بازار خارج نمی‌شوند. بازارها در اوج سرمستی مرد و به همین دلیل در اوج ناامیدی احتمال برگشت وجود دارد. همیشه خورشید از سیاه‌ترین نقطه شب طلوع می‌کند.
