پایه پولی (Monetary Base) یکی از شاخصهایی است که میزان عرضه پول در اقتصاد را نشان میدهد. عدهای معتقدند در اقتصاد مدرن که واحدهای پول غیررایجی بهوجود آمده، این شاخص بهدرستی میزان پایه پولی را نشان نمیدهد؛ اما به هرحال نمیتوان از این مفهوم و اهمیت آن چشمپوشی کرد. در تعریف دقیقتر، پایه پولی وجوهی با نقدشوندگی بسیار بالا مانند سکه، اوراق بهادار و سپردههای بانکی هستند که توسط بانک مرکزی منتشر میشوند.
افزایش یا کاهش پایه پولی میتواند باعث تغییرات زیادی در سایر متغیرهای اقتصادی مانند نقدینگی و تورم شود به همین دلیل بانک مرکزی هر کشوری مسئول تنظیم مقدار پایه پولی برای حفظ شرایط اقتصادی آن کشور است.
پایه پولی به طور دقیقتر شامل موارد زیر است:
کل پول نقد، شامل اسکناس و سکه که در دست مردم و در گردش عمومی است.
مقداری از کل پول مردم که در بانکها سپردهگذاری شدهاند.
کل پولهایی که توسط بانکهای تجاری در بانک مرکزی ذخیره شده است.