- تفاوت قیمت گندم با جو باعث فروش نان به دامداری‌ها شده است.
- زنجیره تولید، نگهداری، حمل و نقل و توزیع آرد، هنوز به طور دقیق رصد نمی‌شود.
- ضوابط جدید برای کنترل یارانه آرد در راه است.
طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان نتوانسته است فروش خارج از ضابطه را کنترل کند. این گفته امیرمحمد پرهام‌فر مدیرکل ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز است. او در گفت و گو با بازاروما می‌گوید: «سامانه یارانه آرد و نان مربوط به آخر زنجیره است یعنی جایی که مصرف‌کننده نهایی قرار دارد. مراحل مقدماتی و قبل از آن که زنجیره تولید، نگهداری، حمل و نقل و توزیع آرد است، هنوز به طور دقیق رصد نمی‌شود.» پرهام‌فر از تصمیم جدید در حوزه کنترل فروش آرد و نان گفته و تاکید می‌کند: «با تصویب ضوابط جدید در این حوزه، فرآیند تولید، نگهداری، حمل و نقل و توزیع آرد رصد شده و متخلفان شناسایی می‌شوند.»
*به عقیده شما طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان (مهیا)، طی یک سالی که از اجرای آن می‌گذرد توانسته قاچاق آرد را کنترل کند؟
بحث آرد و موضوعات تخلفات این حوزه در سه بخش مختلف تقسیم می‌شود. اول بحث یارانه‌‌ای‌ست که به آرد پرداخت می‌شود و قیمت این کالا را نسبت به سایر نهاده‌ها پایین نگاه می‌دارد. بحث دوم، مربوط به ساماندهی یارانه آرد نسبت به سرانه مصرف و میزان خرید شهروندان است. بحث سوم نیز موضوع رصد زنجیره آرد است.
طرح مدیریت هوشمند یارانه آرد و نان موضوع دوم یعنی رصد میزان مصرف شهروندان را پیگیری می‌کند. بنابراین دستگاه‌های کارتخوانی که در نانوایی‌ها گذاشته شد برای اطلاع از میزان هدفمند بودن یارانه‌های تخصیصی به شهروندان است.
*بعد از اجرای طرح مهیا همچنان انحراف از بازار هدف وجود دارد و به طور نمونه دامداری‌ها یکی از مشتریان نان یارانه‌ای شده‌اند.
بله. به دلیل تفاوت قیمت گندم با جو و سایر نهاده‌های دامی، دامداران متمایل به مصرف بیشتر نان شده‌اند.
*پس این سامانه عملا باعث جلوگیری از قاچاق نمی‌شود؟
خیر. این سامانه مربوط به آخر زنجیره است یعنی جایی که مصرف‌کننده نهایی قرار دارد. مراحل مقدماتی و قبل از آن که زنجیره تولید، نگهداری، حمل و نقل و توزیع آرد است، هنوز به طور دقیق رصد نمی‌شود. البته سازمان تعاون روستایی سامانه‌ای برای ثبت مراحل تولید و نگهداری و توزیع آرد دارد اما ضوابطی که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز طبق تبصره 4 ماده 18 تعریف کرده است در آن لحاظ نمی‌شود.
*چرا ضوابط تبصره 4 ماده 18 اجرا نمی‌شود؟
این ضوابط در حال حاضر تدوین و نهایی شده است. معاونت حقوقی ریاست جمهوری و سایر نهادها از نظر فنی این ضوابط را تایید کرده‌اند. منتظر هستیم با تشکیل جلسه ستاد و هیات دولت این ضوابط به طور رسمی تصویب و ابلاغ شود.
*با اجرای ضوابط تعریف شده قرار است در حوزه کنترل قاچاق آرد چه اتفاقی بیفتد؟
اعضای زنجیره تامین آرد، چه تولیدکننده، چه انبار، چه شبکه حمل و نقل و چه توزیع باید فرآیندها را در سیستم ثبت کنند به نحوی که کل دارایی، موجودی و عملیات لجستیک تامین آرد در سامانه قابل رویت باشد.
*یعنی از زمانی که گندم از کشاورزان خریداری می‌شود تا زمانی که نان به مصرف‌کننده فروخته می‌شود تحت کنترل قرار می‌گیرد؟
گندم خیر. در این ضوابط تولید، نگهداری و توزیع آرد دیده شده است. البته اعتقاد ستاد این بود که گندم نیز باید مشمول این طرح شود اما وزارت جهادکشاورزی در فاز اول با رصد بخش آرد موافقت کرد.
*سامانه طراحی شده است یا بعد از تصویب ضوابط تازه وارد فاز ایجاد سامانه خواهیم شد؟
خیر . سامانه در حال حاضر وجود دارد و به محض تصویب و ابلاغ ضوابط، اجرای طرح آغاز می‌شود.
*با توجه به گفته‌های شما می‌توان استنباط کرد همچنان قاچاق آرد صورت می‌گیرد و طرح هوشمندسازی نتوانسته بر کنترل قاچاق تاثیری داشته باشد؟
در حال حاضر نیز فرآیندها در سامانه ثبت می‌شود. ضوابط صرفا ضمانت اجرای حقوقی دارد.
*یعنی شما در حال حاضر مطلع هستید که قاچاق توسط چه کسانی در حال انجام است؟
قاچاق به معنی خروج از کشور، رقم قابل توجهی نیست. از آنجا که قیمت تمام شده آرد با فروش تفاوت زیادی دارد، در داخل فروش آرد بیشتر اتفاق می‌افتد که یکی از شقوق آن مصرف نان در دامداری‌هاست.
*منظورم از قاچاق، فروش آرد در بازار سیاه است.
بله همچنان آرد در بازار سیاه فروخته می‌شود.
*با توجه به ثبتی که در سامانه صورت می‌گیرد اطلاع دارید که چه کسانی آرد را در بازار سیاه می‌فروشند؟
وزارت جهاد در جریان است که این آرد چگونه توزیع می‌شود. اما نهایتا جایی که آرد از شبکه منحرف می‌شود و به بازار سیاه وارد می‌شود، یعنی جایی که فرد بیش از نیاز دریافت کرده و یا سهمیه را در غیر از مصرفی که پیش‌بینی شده دریافت کرده، هنوز برای سیستم قابل تشخیص نیست. چرا که زنجیره کامل اطلاعات باید طی شود و ضوابط تبصره 4 به صورت کامل اجرایی شود تا تمامی عملکردها ثبت شود.
